منو اکسیدکربن و خطرات استفاده از وسایل گرمایشی نامناسب

بررسی‌ها نشان می دهد که بیش از ۷۰ درصد تلفات مسمومیت بر اثر استنشاق گاز منواکسید کربن در کشور در زمان سردی هوا یعنی نیمه دوم سال  رخ می دهد و برابر آمار منابع رسمی  در سال ۱۳۹۷ دست کم ۷۴۹ نفر در کشور براثر گاز گاز گرفتگی جانشان را از دست دادند.

اداره کل پزشکی قانونی مازندران نیز پیشتر در گزارشی به ایرنا شمار جان باختگان سال گذشته ناشی از گاز گرفتگی در این استان را دست کم  ۳۶ نفر اعلام کرده و اطلاع داده که حدود نیمی از این قربانیان را گردشگران یا به عبارتی افراد غیر بومی تشکیل می دهند.     

 هم اکنون یکی از دغدغه های جدی مسئولان دست اندرکار شهرستان های گردشگرپذیر غرب مازندران همزمان با آغاز فصل سرما و نیز راه اندازی وسایل گازسوز پیشگیری از تکرار این حوادث تلخ و ناگوار است.

گاز منواکسید کربن گازی بدون رنگ و بو است. عمده ترین منبع تولید این گاز سوختن ناقص نفت و گاز است ولی اصولاً در اثر احتراق هر نوع ماده سوختنی بخصوص در محیط های در بسته و فاقد اکسیژن ممکن است تولید شود.

استفاده از آبگرمکن یا بخاری های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون عملکرد مناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می دهند و از آنجا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ما ۲۵۰ برابر بیش از اکسیژن می باشد، بنابراین با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق، به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن رسانی به بافت های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می کند که به علت بی رنگ و بی بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علائم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود.

علایم مسمومیت حاد با این گاز شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ و شاید درد شکمی و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغما باشد. در بیماران مبتلا به ناراحتی های قلبی ممکن است تشدید بیماری یک علامت هشدار دهنده باشد.

از دیگر علائم مسمومیت می توان به سفتی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و گاه تنگی مردمک ها اشاره کرد و بنابراین باید توجه داشت که اگر فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز منواکسید کربن جان خود را از دست ندهد ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی پیشرفته نظیر فلج عضوی یا اختلال قوای مغزی شود، مسمومیت شدید با این گاز می تواند کشنده باشد.

معاون بهداشتی شبکه بهداشت و درمان شهرستان چالوس در نشستی که اخیرا با موضوع  کمیته پیشگیری از  مسمومیت ناشی از گاز منواکسید کربن در این شهرستان برگزار شده گفت : هرساله در نیمه دوم سال همزمان با آغاز سرما و راه اندازی وسایل گاز سوز عده ای از مشترکان به علت ناآگاهی و کم توجهی به رعایت نکات ایمنی در استفاده از این وسایل دچار خسارت های جانی و مالی فراوانی می شوند.

رحمت الله بیابانی افزود : اگر چه بحث پیشگیری از تکرار چنین حوادثی جزو حیطه کاری این نهاد نبوده ولی از آنجایی که چنین اتفاقاتی هرساله در این شهرستان رخ می دهد وزارت بهداشت و درمان طبق دستورالعملی طی ۲ سال گذشته از مسئولان این نهاد خواسته تا موضوع را به طور جدی پیگیری کنند و همکاری لازم را با دیگر نهادهای مسئول داشته باشند.

این مسئول ، واحدهای آموزشی را به عنوان یک ظرفیت برای آگاهی بخشی خانواده ها از خطرات گاز گرفتگی در این شهرستان معرفی کرد و گفت : در صورتی اگر کارشناسان ادارات گاز با هماهنگی مدیران در مدرسه ها حضور یابند و علاوه بر توزیع بروشور و تراکت های آموزشی ، با زبان ساده و قابل فهم دقایقی  نکات ایمنی در رعایت استفاده از وسایل گاز سوز برای دانش آموزان بیان کنند به نظرم چنین اقداماتی می تواند خیلی اثر بخشی داشته باشد.

بیابانی افزود: دانش آموزان می توانند به عنوان حاملان پیام های هشدار دهنده خطرات ناشی از گاز گرفتگی در خانواده ها باشند و بنابراین خانواده به عنوان کوچک ترین نهاد اجتماعی نقش تعیین کننده ای در پیشگیری از چنین حوادثی خواهند داشت.

وی به نقش رسانه ها از جمله صدا و سیما ، خبرگزاری ها و نیز شبکه های اجتماعی پیام رسان برای آگاهی بخش فراگیر مردم  نسبت به خطرات استفاده ناصحیح از وسایل گاز سوز را از دیگر راهکارهای اساسی در پیشگیری از چنین حوادثی مطرح کرد و ادامه داد : در این نهاد ضمن آنکه به اندازه کافی بروشورها در این زمینه منتشر و در مکان های مختلف بهداشتی و درمانی نصب شده حتی از افراد بهورز نیز خواسته شده تا در روستاها در این زمینه اطلاع رسانی کنند.

رئیس ایستگاه  آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری چالوس نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : براساس آمار از ماه های پایانی سال ۱۳۹۶ تاکنون دست کم ۹ نفر در این شهرستان به اثر انفجار و خفگی ناشی از استنشاق گاز منوکسید کربن جانشان را از دست داده اند.

 نعمت الله دیاری افزود: آنچه بررسی شده بی احتیاطی یکی از عوامل عمده در پیدایش چنین حوادث تلخ و ناگوار در این شهرستان بوده است و اغلب وقوع چنین حوادثی از سوی افراد معتاد و حتی واحدهای مسکونی اجاره ای رخ می دهد         

وی اظهار داشت : معمولا زمانی که ماموران آتش نشانی پس از اطلاع از انفجار منزلی براثر گاز وارد صحنه می شوند پی برده اند فرد معتاد پس از استفاده از وسایل گاز سوز و بدون خاموش کردن آن به خواب رفته و در نهایت به علت استنشاق گاز منوکسید کربن دچار خفگی شده است یا گاهی اوقات به علت روشن شدن شعله های گاز در محیط منزل این افراد به محض روشن کردن لامپ منزل ، واحد مسکونی به طور کل منفجر و تخریب شده است .

رئیس ایستگاه آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری چالوس گفت : مورد دیگر آنکه سال گذشته در روستای ذوات مشاهده شد یک خانواده چهار نفره در قالب مسافر یک واحد مسکونی اجاره کرده بودند و بدون اطلاع از وضعیت بست شیلنگ بخاری متاسفانه براثر نشت گاز دچار گاز گرفتگی و جان باختند.

دیاری تاکید کرد که باید مالکان خانه های مسافر به طور دقیق نواقص وسایل گاز سوز خود را برطرف کنند تا خدای ناکرده مسافری که بی اطلاع از این وسایل برای مدتی در این بنای مسکونی اجاره ای اقامت دارد قربانی سهل انگاری های صاحب خانه نشود.

معاون اداره گاز شهرستان های نوشهر، چالوس و کلاردشت گفت : با وجود آنکه هر ساله در آستانه فصل سرما و استفاده مردم از وسایل گازسوز سعی شده برای آگاهی بخشی مشترکان از خطرات ناشی از رعایت نکردن نکات ایمنی در استفاده از این وسایل مسئولان و کارشناسان این نهاد به طور گسترده اطلاع رسانی کنند ولی همچنان شاهد حوادث گاز گرفتگی در این مناطق هستیم .

محسن الیکائی افزود : در سال های گذشته گام های موثری در این حوزه برداشته شده و آن اینکه علاوه بر توزیع کتابچه حاوی مطالب استفاده صحیح و ایمن از وسایل گاز سوز و رعایت نکات لازم  در بیشتر نهادهای آموزشی و حتی مشترکان ، همچنین کارشناسان این نهاد سعی کرده اند در مدارس برای آگاهی بخشی دانش آموزان حضور یابند ضمن آنکه نشست های متعددی با اعضای شوراهای اسلامی و دهیاران دراین زمینه گذاشته شده است.

وی اظهار داشت : گاز برای سوختن نیاز به اکسیژن دارد و اگر به آن نرسد طبیعتا خاموش می شود و نشت گاز طعم  و رنگ ندارد  و به آسانی بدون آنکه اعضای خانواده متوجه شوند آن ها را خفه می کند و منجر به فوت آن ها می شود.

این مسئول گفت : موضوع دیگر آنکه وظیفه این نهاد شبکه گذاری ، نصب علمک و کنتور است و زمانی کنتور به مشترک واگذار می شود منوط بر آنکه کارشناس نظام مهندسی شیوه شبکه گذاری در داخل منزل را تائید کند ولی بارها گزارش شده که عده ای از مشترکان پس از دریافت کنتور اقدام به دستکاری نقشه گازکشی به شکل عملی درمنزل می کنند .

الیکائی توضیح داد : به عنوان نمونه آبگرمکن دیواری که باید در خارج از منزل و در هوای آزاد نصب و راه اندازی شود عده ای متاسفانه در داخل آشپزخانه آن را نصب می کنند و این اقدام به نوعی باعث گاز گرفتگی و عامل مرگ اعضای خانواده ها می شود.

وی گفت که پیشگیری از مسمومیت با گاز منواکسید کربن در نیمه دوم سال موضوعی است که باید از سوی مشترکان جدی گرفته شود و بنابراین  استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد، اطمینان از مکش کامل و مناسب لوله‌های بخاری، بازبینی صحت کامل وسایل گرمایشی و باز بودن مسیر دودکش توصیه می شود.

شهرستان های نوشهر، چالوس و کلاردشت بیش از ۱۰۰ هزار مشترک گاز دارد.

کارشناس روابط عمومی فرهنگ سازی و ایمن سازی شرکت گاز مازندران نیز در این باره گفت : ادارات میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری ، شبکه های بهداشت و درمان ، آموزش و پرورش ، فرمانداری ها ، دهیاران و شوراهای اسلامی شهر و روستا به عنوان جامعه هدف نقش اساسی در آگاهی بخشی مردم در استفاده درست از وسایل گاز دارند.

سید کیوان موسوی در گفت و گوی تلفنی با خبرنگار ایرنا افزود : نکته دیگر آنکه همانطوری که هر سال یا ۲ سال یکبار ، تمامی اتصالات شبکه های گازرسانی بازبینی می شود و اگر نواقصی وجود داشته باشد برطرف می شود در نشست های مختلف به مسئولان نظام مهندسی استان نیز توصیه شده در صورت ممکن بتوانند بناهای مسکونی را نیز به نوعی آنالیز کنند اگر خطایی در دستکاری نقشه های گاز رسانی از سوی مشترکان انجام گرفته و ممکن است خطرساز باشد آن را اصلاح کنند.